Cap. 111. De Melancholia.
Y9
bumaccedamus . Sufpicantur quoque predidi Ga-
lenici in caufaeffe , vefice , lienis, jecoris, renum;
& aliorum vifcerum malam diipotitionem , in qui-
:us fanguinem melancholicum nimia copia generari
acriter contendunt.
$. 6. Perípe&ta paucis (pluribus enim non libet )
arce. C lenica (ectadecaufis differente , nunc. videamus
alios , qui propiüs fcopum feriunt , "Paracelfflas fci-
licet, qui, fecusac Galenici fecere , hunc humorem
melancholicum defcribunt frigiditate & ficcitate ele-
mentari ; fedinfigniaciditate & acrimonia liquori fa-
lisarmoniaci volatili non diffimili , vique fermen-
tandi ac diffolvendi etiam folidiffima corpora , cibof-
que conficiendi appetitumque excitandi , praeditum
e(feajunt , quietiam huncliquorem, tragicam hanc
Íícenam utplurimum excitantem , noníolislienis pec-
cantiscancelliscircumfcribunt , fed eum pertotum
corpus effe diffufum afferunt , qui dum cerebrum in-
vadit , (quoipfotunc fpiritusanimales velignei, vel
terreftres , velfixi , velfuliginofiexiftunt , ) varia
inde deliria producit . A f/ublimatione quoque Merca-
riihunc morbum aliquando oriri afferunt . Jffralem
etiam hunc dicuntaffe&um , nontam ex ezte influen-
tie ut ajunt , quàmex ente nature (o veneni . Alii
*x iifdem fubfelliis , nefcio quem fuccum terreftrem ,
quemque Tartarum in fanguine hofpitantem , & ce-
rebro ejufque incolis infeftum fingunt.
$. 7. Ad Helmontium , decusillud medicinz, per-
gimus , quimorbicaufam extra cerebrum , ut jam
lidum , inpracordiiseffe , & expandi circa osfto-
machicredit , proindevenena , quz vim habent dif-
locandiimaginationem , non afficere primarió cere-
brum , fed duntaxat precordia , & flomachum pro-
bat ; etenim quicquid ftomachus concipit , id ipfum
elanétranfmutatur , atque prorfum in aliam effen-
tiam migrat , priufquam indetantillumad cerebrum
pertingat , indelNob. Author nec pilulas cephalicas
3 capitealiquid elicere vult , & fin quedam caput fe-
riant , alterent , juventque, ratione pracordiorum
aeccontingereafferit . Vaporescraffos , fuliginofos
acrefque , quosinduxere/chole , tanquam infontes
reiicit , & exorbitationes fcilicet anima fenfitivz
amentias facere putans , quapropter anima diverfo-
tium ftabilitincentro fcilicetcorporis , five medio in
oarenchy mate vifceris , in quo potius quiefcere ani-
mam putat , utcumomnibusreliquis membris loqui
poffit , quàmjin cerebro, prout omnesfopores ipfi funt
expreffadementie , que quoque exexcrementitiis
relut febrilibus fordibus oriri valt . Impuritatum
namque collegia (ficillefané fat catachrefticé loqui-
rur, ) ftatum monarchicum quamprimum invadunt,
»xoticam ergó phantafiam imprimunt fordesinvitz
animz fenfitiva , im demente ldea p.m. 173. $. 32.
quzapparentinopio , hyofcyamo &c. quaeque im-
puritatum colluvies , ob fdensaniam fenfitivam in
(uo vifcere originali fopita&um intellectionis mentis ,
non potens in ita obfeffam liberé lucere.Pergit N.. Au-
» thor, ineadem pag. feq. Comperi namque pluries,
; ajens , deliros prafenfiffe , dimiífas inferné ima-
» gines intellectuales , turbidasfurfum , atque pri-
» mum infirmari circa memoriam : adeóque & hinc
» collegi , vimintellectivam proculà capite fitam.
» Non fecusatque partes à corde remorz vitalis ir-
» rorationis defetum omnium primzfentiunt . In
» deliriis ideó obfervavi primam vacillare memo-
, riam rerum olim conceptarum , dein in ejus vi-
, cem fuboriri importunam unius rei & continua-
», tam recordationem , quz fe habet per modum
» repetiti fomni, cum inverfione moleftiffima &
» labore fomni , quem laborem mox vigilim fe-
» quuntur, dum fcilicet precedentes imagines fom-
niales cerebri memoriam labefadàrunt: fubittum
», ex praecordiis vigilans quoddam fomnium cum
» expreffo delirio . Neque enim , pergit author ,
» delirium fit cum ceffatione intelletuali , prout
» in apoplexia , fopore , fyncope, &c. fedeítcon-
» füfa , indefinens idearum in praecordiis forma-
», tarum propagatio furfum vibrata . Cümque in
Dolei Op. Tom.l,
; fanitate alioqui non fiat conceptus abfque ldeis ,
, neceffarió& in deliriofue fuot amentes Idea .
?auló inferius eleganter pergit , dicens , à me-
'u , agonia ,' invidia , ambitione , avaritia , aliif-
jue confimilibus perturbationibus , facilé demen-
ias feri , qua ldez maniace perturbationibus or-
* , habent in fpiritu. praecordiorum fua incentiva
epetitionum , periodorum , acceffuum & exacer-
arionum intervalla , vel etiam continuationum fo«
nentaindefinentia 5 &alia verba ponderofa ad cau-
3m hujusexplicandam apprime conducentia , anne-
tit , quztamen multis fphingis aenigmata haud im-:
neritó videbuntur ; ad ipfum ergó fontem curiofum
ecrem remittere placet , qui' , fi volupeerit , le-
iat dementem Ideam hominiscerté non dementis foz-
um, &admirabitur. — — .
6. 8. Ad VVillifium medicinz illud magnum lumen
ergimus , qui hoc inaffe&u fpirituum animalium
ulpat indifpofitionem , quosnaturaliter tranfparen-
es , fubtiles , lucidofque fupponit , in Melancbo-
ia veró hos obícuros , opacos , tenebricofos effe ,
deóque rerum imagines velut umbrà aut tenebris.
bdu&tas reprefentare autumat , quos etiam liquo--
ibus Chymicis comparare folet , & fe habere, ,
nflar fpiritus acidi é fale , aceto , & fimilibus ex-
illati, fpiritufque animales hujufmodi indolem ace-
ofam , cum falisfluididominioin affeGibushifce, ;
nelancholicis habere fufpicatur . Namin quantum
iles fpiritus animales ob particulas fíalinas veluti
culeati funt , dum é cerebri meditullio fcaturiunt;
ractus & expanfionis fuz orbitas haud obfervant ',
erum fpatiola fibi nova ut infolita intra globofam
erebri fubftantiam denfiffimé excavant : Hinc co-
itationes , meditationefque melancholice, ( quas
ein melancholici habuere , ) ac nova incongruz y
t plerumque abíurde anima obiiciuntur . Hujus
ffe&us caufas procatardticas putat Nob. Author,
artim fpirituum animalium indolem acetofam yj
artim fanguinis dyfcrafiam atrabilariam . Et quia
iuthor plané ex tripode hactenus rem tractaffe, ,
idetur , non poffum ,quincuriofum ledtorem , qui
;»fa morbi penetralia detiderat , ad eum remittam.
$. 9. Et $»y/vius nunc falutandus , hic veró ex-
refsédicit , huncmorbum ne mentis quidem fun-
tionibus parcere , quin potiüsprater apprebenfionis
"nplicis confufionem , ingeniioperationesturbare ,
nemoriam tollere , mentemque eó ufque dementa-
€ , utanimuscontinué impellatur, & moveatur ad
xeítitiam & metum , & quidem cum aliquo delirio,
oquenuncleviori , nuncgraviori , quod tunc me-
uncbolicum dicifolet ; eam veró vocat melancboliam
ypocbondriacam ,quando delirium cum metu conjun-
tum , utdiutiüsteginequeat , verüm forás , & qui-
'em palam erumpat ; & paffionem hypochondria-
am à melancholia gradibus duntaxat differre ait , ra-
ione vehementiz majoris aut minoris , culpat ergó
ic vitiofam effervefcentiam ( quam feré ubivisfun-
um calamitatis & turbonem incorporehumano , ut
aicero Catilinam , putat) imprimis exiítente fucco
iancreatico acido aufterioreque cum pituita vifcida.
nixto, fpiritus animales perturbante. 6
$. 1o. Renatus ille veré renatus des Cartes ejuf-
iue Affecle dicunt , quód nihil eequabiliusinter ho-
nines diftributumfit , quàm ipía mens, fed propter
rgana diverfimodé difpofitam effe , operationeíque
xercerediverías , multaigitur animz adfícribi, qua
eberentiftius organisindifpofitisimputari,quód enim
liusprealiofeliciorigaudeat ingenio vel memoria ,
c multitribuunt animz , cüm tamen organorum
ifpofitioni meliori ac debiliori adícribendum fit :
uod probant per infantes, quibus eft anima eadem &
lané non mutata acfenibus , fed quiaininfantibus
'rganailla fint indifpofita , & molliora , & mucila-
inofa , propter talem cerebri & nervorum molli-
'em impreffiones facte non poffunt cerebro ita,
ahzrere , unde Idez haud diítincté poffunt percipi,
& ad glandulam pinealem deferri , donec organa ;
46a fortiora , quo facto. infaptes incipiunt ratio-
B 2 cinari,
delmontii.
Willi:
lon.
Cartefía-
201815 -
