22   CORRESPONDANCE 
nec vires aut sibi domesticas superesse, aut ab amicis sup- 
peditari tantas, quibus aut ab Hispanis occupatas urbes re- 
cipere, aut regnum miserrimosque subditos reficere posset ; 
tuni ad pacent, cujus mentionem Pontifex injecisset, ani- 
mum adjecisse serio; id unicum fuisse regno servando re- 
medium. Sed post illam, quant supremam actionum omnium 
legem esse constat, populi sibi a Deo commissi salutem, 
vicinorum et amicorum rationem seçundam sibi fuisse. Ila- 
que et serenissimam Angliæ reginam, et illos Illustres Or- 
dines de rerum suarum statu, et in posterum, nisi quid ipsi 
novi adferrent , consiliis fecisse certiores ; nihil clam illis 
actum : ipsius negotii initia, successus, articulos et momenia 
omnia, prout quæque acciderant, ad illos diligentissime ab 
ejus Majestate perlata, et, ne quid causari possent, in illorum 
gratiam dilatam in multos menses negotii conclusionem ; II- 
lustrissimos vero Imperii Principes etiam pace comprehen- 
sos, ut et illis fidem servaret Majestas Sua quant dederat, et 
bis veteris amicitiæ memorem se comprobaret. Propositum 
nimirunt Majestati Suæ fuisse, et regnum subditosque præ- 
senti eripere exitio, et paulatim ila res suas, Deo dante, res- 
tituere, ut quantum amicis olim incommodi, tantum ali- 
quando adferre posset commodi, ut quos gravasset sæpius 
inopia sua, opibus aliquando sublevaret. Sed loquitur res 
ipsa ; neque ad Majestatis Suæ probanda consilia verbis opus. 
Et capita ipsa pacis, et quæ ex iis Majestas Sua tulit præ- 
cipua, ea palam sunt. Atque tota jam in eo est Majestas Sua, 
ut quant Deus dédit pacem, ita excolat, ut fructum ex ea